OPINIE De val van Amarantis toont een stuitend gebrek aan moreel besef, schrijft docent Martin Slagter. ‘Wie vreemd genoeg geheel buiten schot blijven, zijn de collegedirecteuren van de verschillende vestigingen van Amarantis.’
-
Leo Lenssen, die zich in de jaren tachtig al in een auto met chauffeur liet rondrijden, valt de twijfelachtige eer te beurt in het mbo een patjepeeër-cultuur van machtsdenken en intimidatie te hebben geïntroduceerd
In het schooljaar 1997/1998 werkte ik bij een Utrechtse vestiging van de Amarantis Scholengroep. Mijn toenmalige directeur (Dirck van Bennekom) kreeg in januari van dat jaar van Leo Lenssen, toenmalig bestuursvoorzitter van Amarantis, de opdracht mij na een dienstverband van 15 jaar op staande voet te ontslaan. Reden: ik had een Lenssen onwelgevallig stukje geschreven in dagblad Trouw, waarin ik wees op het groeiende aantal managers en bestuurders in het mbo, ten koste van het aantal contacturen en docenten.
Kritiek
Van Bennekom weigerde mij weliswaar te ontslaan, maar vroeg mij in een gesprek wel of het geen tijd werd ‘naar iets anders uit te kijken’, aangezien ik ‘altijd zoveel kritiek’ op de organisatie had. Dit voorval wordt niet vermeld in het afgelopen maandag verschenen rapport Onderzoek financiële problematiek Amarantis, maar is kenmerkend voor de ‘angstcultuur’ en ‘autocratische wijze van besturen’ waarvan het rapport gewag maakt.
Het rapport wijst als hoofdschuldigen voor het Amarantis-debacle de heren Lenssen, Van Setten en Molenkamp aan. Zij stonden aan de basis van het ‘bedrijfje spelen’ met belastinggeld, wat Amarantis de das om heeft gedaan. Uit het door de minister aangekondigde vervolgonderzoek moet blijken of de heren strafrechtelijk vervolgd kunnen worden.
Leo Lenssen, die zich in de jaren tachtig al in een auto met chauffeur liet rondrijden, valt de twijfelachtige eer te beurt in het mbo een patjepeeër-cultuur van machtsdenken en intimidatie te hebben geïntroduceerd (‘Je solliciteert naar je ontslag’, placht hij collega’s met een afwijkende mening toe te bijten). Toen hij merkte dat zijn houdbaarheid verstreken was, schoof hij Bert Molenkamp als bestuursvoorzitter naar voren, maar hield als vorstelijk betaalde ‘adviseur’ veel touwtjes in handen. Molenkamp paste dezelfde machtspolitiek als Lenssen toe, maar met een vriendelijker gezicht. Na Amarantis te gronde hebben gericht, ging Molenkamp vrolijk aan de slag als bestuursvoorzitter bij ROC Rivor in Tiel, met een ontslagpremie van 250.000 euro op zak.
Koe
En dan Jan van Setten. Deze oud-docent boekhouden nam begin 2000 op grootse wijze afscheid als CvB-lid, ter gelegenheid waarvan hij een koe cadeau kreeg (Van Setten woont landelijk). Om niet veel later bij Amarantis terug te keren in de tot dan toe niet bestaande functie van directeur huisvesting. Tot voor kort beschikte Van Setten volgens de website van Amarantis in deze functie over een staf van 40(!) medewerkers, afgezien van de mensen ‘in de buitendienst’. Naast de handel in derivaten is het falende huisvestingsbeleid Amarantis uiteindelijk noodlottig geworden. Aan het aantal medewerkers kan dat in ieder geval niet gelegen hebben.
Het rapport wijst terecht ook andere schuldigen aan: de raad van toezicht, de onderwijsinspectie en het ministerie. Wie vreemd genoeg geheel buiten schot blijven, zijn de collegedirecteuren van de verschillende vestigingen van Amarantis. Zij zaten geregeld met Lenssen, Van Setten en Molenkamp om de tafel en waren dus op de hoogte van de malversaties, het wanbestuur en de zelfverrijking, maar keken bewust de andere kant op. Dan ben je op zijn minst medeplichtig. Het past dus niet deze mensen te laten terugkeren als de nieuwe colleges van bestuur van de verschillende roc’s waarin Amarantis is opgesplitst. Toch is dat gebeurd.
Martin van Rijn
Wat nog veel minder past, is dat de commissie die het onderzoek naar Amarantis leidde, tot voor kort onder voorzitterschap stond van de nieuwbakken PvdA-staatssecretaris van WVC, Martin van Rijn. Deze man, die het onderzoek leidde naar graaiers en zichzelf verrijkende bestuurders in het onderwijs, liet zich als bestuursvoorzitter van PGGM een salaris van 469.000 euro uitbetalen. Van Rijn zit nu in één kabinet met Lilianne Ploumen die als voorzitter van de PvdA ooit het voortreffelijke plan lanceerde om PvdA-leden die zichzelf in (semi)overheidsdienst een salaris boven de balkenendenorm toekennen (181.000 euro), uit te sluiten van ministersposten, staatssecretariaten en burgemeesterschappen. Als het onderzoek naar de val van Amarantis iets heeft aangetoond, dan is het wel een stuitend gebrek aan moreel besef bij vrijwel alle betrokkenen.
Martin Slagter is docent Nederlands, journalistiek en filosofie.